حتماً برای شما هم پیش آمده که برای تعمیر خودرو، نیاز به خرید لوازم یدکی داشته‏اید و از اینجاست که احتمالاً ماجرای تأمین قطعه برای شما به سناریویی پیچیده تبدیل می‏شود.

اگر به فروشگاه‏های قطعه مراجعه کنید، معمولاً با مجموعه‏ای متنوع از قطعات شرکتی، اروپایی، چینی، ترک، هندی و داخلی مواجه خواهید شد که هرکدامشان قیمت و بسته‏بندی خاص خود را داشته و معمولاً هر فروشنده بر کیفیت بالاتر و اصلی‏تر (!) بودن قطعات خودش تاکید کرده و قطعات دیگر فروشگاه‏ها را تقلبی یا بی کیفیت می‏خواند!

مسئله وقتی بغرنج می‏شود که در مراجعه به چند فروشگاه، با چند بسته‏بندی از یک قطعه مواجه می‏شوید که علی الظاهر تمامی آنها اصلی هستند! ظاهر قطعات کاملاً مشابه هم است، بسته‏بندی‏ها هم معمولاً حرفه‏ای بوده و لوگوی شرکت خودروساز روی آنها می‏درخشد، اما آیا می‏توانید تشخیص دهید کدام قطعه واقعاً اصلی است؟!

البته اگر تعمیرکار خودرویتان خودش آن قطعه را داشته باشد، اکثراً مجبورید بی‏خیال تمامی مسائل فوق شده و از خود ایشان قطعه را بخرید، چون بعید است بتوانید ترشرویی وی در صورت استفاده از قطعاتی غیر از قطعات خودش را تحمل کنید!

اما به واقع چرا بازار لوازم یدکی اینچنین است؟ در این شماره چراغ قرمز می‏خواهیم به برخی واقعیات مرتبط با قطعات یدکی اشاره کنیم.

قطعات یدکی به دو گروه شرکتی و غیر شرکتی تفکیک می‏شوند. منظور از قطعات شرکتی، آنهایی هستند که توسط نمایندگی مجاز آن برند خودرویی تأمین شده و به فروش می‏رسند. بعضی از این قطعات می‏تواند حتی ساخت کشور مبدا هم نبوده، اما از نظر اصالت و کیفیت، تأییدیه رسمی شرکت خودروساز و نمایندگی مجاز داخلی را داشته باشد. 

قطعات غیر شرکتی هم به تمامی آن قطعاتی گفته می‏شود که از سازندگانی که مورد تأیید رسمی خودروساز نیستند، تولید شده و به بازار عرضه شده‏اند و غالباً قیمت کمتر و کیفیت پایین‏تری از مشابه اصلی دارند.

علی القاعده، قطعات شرکتی که در نمایندگی‏های مجاز خودروساز عرضه می‏شوند باید اصلی بوده و از شرکت مادر یا از تأمین کنندگان اصلی شرکت مادر (اصطلاحاً OEM) خریداری شده باشند.

اصولاً قطعات وارداتی شرکتی، قیمتشان بالاتر از قطعات مشابه غیر شرکتی است. چرا که این قطعات باید از شرکت اصلی و با قیمت قطعات اصل خریداری شده و از مبادی رسمی، وارد کشور شوند. 

ضمناً این شرکت‏های خودرویی، فقط فروشنده خودرو نیستند، بلکه مجموعه‏ای از واحدهای فروش، خدمات پس از فروش، امور نمایندگان، واحدهای پشتیبانی و ستادی هستند و قاعدتاً هزینه‏های سربار قابل توجهی بر دوش این شرکت‏ها سنگینی می‏کند که برای ادامه حیات و توازن میان درآمد و هزینه‏ها، می‏بایست سهم هزینه‏های سربار را محاسبه کرده و در قیمت تمام شده قطعات لحاظ کنند. 

پس واضح است که وارد کنندگان متفرقه که مجموعه‏های به مراتب کوچک‏تر و چابک‏تری هستند، یعنی فروشندگان بازاری یا شرکت‏های کوچک بازرگانی ، هزینه‏های سربار به مراتب کمتری داشته و ضمنا دستشان برای واردات از کانال‏های مختلف (علاوه بر مبادی رسمی)، باز‏تر است. 

البته در سال‏های اخیر، اغلب قطعات شرکتی‏ که از کشورهای ژاپن، اروپای غربی و آمریکایی تأمین می‏شوند، به دلیل اعمال تحریم‏های شدید این کشورها بر علیه کشورمان، عموماً به صورت مستقیم وارد نشده بلکه از کانال کشورهای واسطه تأمین و بعد وارد می‏شوند، بنابراین گران‏تر از قیمت واقعی خود به دست مصرف کننده می‏رسند.

قطعات یدکی شرکتی، قاعدتاً باید از طرف شرکت نمایندگی گارانتی شوند. در حقیقت بزرگ‏ترین تمایز قطعات شرکتی برای مصرف کننده، آسودگی خاطر وی از کیفیت قطعه و پشتیبانی شرکت است، در غیر این صورت چرا باید برای خرید قطعات گران‏تر، ترغیب شود؟! پس اگر نمایندگی‏های رسمی قطعات خود را گارانتی نمی‏کنند، در حقیقت یکی از حقوق مصرف‏کننده را زیر پا گذاشته‏اند.

یکی دیگر از روش‏های تأمین قطعات یدکی غیر شرکتی، مخصوصاً قطعات بدنه و تزیینی و همچنین قطعات داخلی قوای محرکه خودرو، از طریق باز کردن این قطعات از روی ماشین‏های دیگر است، که به اصطلاح آنها را «استوک» می‏گویند. این ماشین‏ها تصادفی، اوراقی، مزایده‏ای و در بدترین حالت ممکن، دزدی هستند (!) و اگرچه قیمتشان اغلب پایین است (مگر قطعه‏ای که در بازار نایاب باشد) اما مشخص است که نو و دست اول نیستند، لذا خرید آنها مخصوصاً قطعات داخلی موتور و گیربکس، ریسک بزرگی داشته و دوام و کیفیت کارکردشان به هیچ وجه قابل تضمین نیست.

آخرین نکته، بحث تقلب است. احتمالاً شنیده‏اید که فلان شرکت خودرویی قطعات یدکی را از چین و هند وارد کرده و در ایران آنها را با لوگوی خود بسته‏بندی کرده و به بازار عرضه می‏کند! یا شاید شنیده باشید هولوگرام فلان شرکت خودرویی جعل شده و روی قطعات متفرقه استفاده می‏شود! به هر حال پیشنهاد ما، یا خرید قطعه گران‏تر اما مطمئن‏تر از نمایندگی رسمی است (که حواستان باشد حتماً گارانتی قطعه را از ایشان بخواهید)، یا اینکه بهتر است حداقل سراغ آن فروشندگانی بروید که در تأمین قطعات یدکی باکیفیت، خوشنام و معتمد هستند.