در یک روز گرم تابستان خسته از کار و فعالیت روزانه، همان مسیر همیشگی را طی می‏کنید. از همان خیابان آشنا عبور کرده و به همان تقاطع آشناتر، می‏رسید. مثل هر روز، با احتیاط گردش به چپ کرده و وارد خیابان اصلی می‏شوید که ناگهان با هشدار پلیس راهنمایی و رانندگی، مواجه شده و ناچار به توقف می‏شوید. در همین اثنا، تعدادی راننده دیگر عیناً همان عمل شما را انجام می‏دهند. اما چون مأمور راهنمایی در این لحظه مشغول جریمه کردن شماست، بقیه آزادانه عبور می‏کنند. . . قرعه به نامتان افتاد! جرم شما، عبور از چراغ قرمز و میزان جریمه یک میلیون ریال است! این کار شما، تفاوتی با عبور از چراغ قرمز با سرعت بالا و به خطر انداختن جان ده‏ها نفر دیگر، ندارد! میزان جرم شما با جریمه متناسب نیست، اما این نظر شماست، نه آنچه قانون می‏گوید! فردا جریمه را پرداخت می‏کنید و به همه دوستان و آشنایان اطلاع می‏دهید که گردش به چپ و راست را، پشت هیچ چراغ قرمز و در هیچ تقاطعی انجام ندهند، به همه توصیه می‏کنید خط عبور از راست یا چپ برای گردش محتاطانه را، حتماً اشغال کنند و هیچ توجهی به صدای بوق اعتراض رانندگان پشت سر نداشته باشند! فردا و فرداها، در همان تقاطع همیشگی، دیگر از مأمورین خبری نیست! همان عمل شما، فردا دیگر جرم محسوب نمی‏شود. . .!

● نگاه غلط به موضوع ترافیک و پیشرفت نامناسب و ناموزون پدیده‏های شکل‏دهنده آن، مانند خودرو، راننده و فرهنگ وی، قوانین راهنمایی و رانندگی و بسیاری عوامل دیگر، از جمله مسائل و مشکلات جامعه ماست. این امر که هر کس سعی می‏کند فقط گلیم خود را از آب بیرون بکشد و توجهی به سایرین ندارد، جای بسی تأسف است.

شاید بتوان فرهنگ را کلیدی‏ترین دغدغه حوزه ترافیک دانست. آداب و رفتار افراد جامعه ما، که با خواست و اراده هر شخص نمود پیدا می‏کند، فرهنگ عمومی جامعه را شکل داده و رفتارهای شهروندان در جریان آمد و شدهای روزانه نیز، فرهنگ ترافیک را تشکیل می‏دهد. در فرهنگ عبور و مرور و انتقال مفاهیم ترافیکی، شاکله شخصیتی افراد از دوران طفولیت بنا شده است. با توجه به خیل رانندگان جوان (و جامعه بسیار جوان فعلی)، در می‏یابیم که مشکل کجاست.

● فرهنگ رانندگی، چیزی نیست که تنها در قالب یک کتاب آیین‏نامه مطالعه شود، آن هم فقط در شب آزمون! این آموزش مهم و حیاتی، به همین سادگی خاتمه نمی‏یابد. آموزش فرهنگ ترافیک، در همه فصول زندگی یک راننده ضروری بوده، اما متأسفانه جایگاهی برای آن پیش‏بینی نشده است.

هزاران کشته و صدها مجروح حوادث، محصول این است که هنوز به ضرورت این مهم پی نبرده‏ایم که فرهنگ ترافیک نیز، مانند بسیاری مسائل دیگر (که آثار و تبعات آنها به مراتب بی‏اهمیت‏تر است)، نیاز به آموزش، تکرار و تمرین پیوسته دارد. «جریمه نقدی» و توقیف وسیله نقلیه، راهکارهای مبارزه با جرم محسوب می‏شود که در برخی موارد، اصلاً متناسب با جرم صورت گرفته نیست. وقتی راننده‏ای علاوه بر جان خود، جان سایرین را نیز به خطر می‏اندازد، باید عقلانیتش مورد تردید قرار گیرد و جریمه‏ای فراتر از معمول، دریافت کند.

● چه نهادی ما را جریمه می‏کند؟ 

در کشور ما برابر قوانین راهنمایی و رانندگی، پلیس راهور یکی از پلیس‏های پیش‏بینی شده در سازمان نیروی انتظامی است که برنامه‏ریزی و هدایت فعالیت‏های راهنمایی و رانندگی برای تأمین نظم عبور و مرور، اجرای مقرارت راهنمایی و رانندگی و حمل‏ونقل، حفظ حریم راه‏ها در سطح کشور را با توجه به مقرارت داخلی و بین‏المللی بر عهده دارد و این مورد از مسؤولیت‏های ذاتی پلیس راهور است.

همچنین از دیگر وظایف آن، می‏توان اشاره داشت به هدایت تخصصی واحدهای تابعه نیرو در زمینه امور راهنمایی و رانندگی و حمل و نقل، برنامه‏ریزی برای انجام مأموریت‏های خدماتی و تأمین سلامت عبور و مرور و حمل و نقل، تدوین رویه‏ها، صدور دستورالعمل‏ها در تمام زمینه‏های مرتبط با راهنمایی و رانندگی و امور حمل‏ونقل از قبیل تسهیل عبور و مرور، رسیدگی به تصادفات، آزمایش رانندگی، صدور پروانه‏ها، صدور گواهینامه بین‏المللی و پلاک ترانزیت، تبدیل گواهینامه‏های خارجی به ایرانی، معاینه وسایط نقلیه، شماره‏گذاری، اخذ جرایم و اجرائیات، حفظ حریم راه‏ها، مهندسی ترافیک، علایم راهنمایی و رانندگی و تجهیزات تخصصی و ملزومات مورد نیاز و ابلاغ آنها به واحدهای مربوط و نظارت بر حسن اجرای آنها و. . .

به افسران کادر و پیمانی مورد وثوق راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلام ایران که برای تشخیص تخلفات مربوط به حمل‏ونقل و عبور و مرور تعیین شده و آموزش لازم را دیده‏اند، اجازه داده می‏شود تخلفات مربوطه را وفق قانون تشخیص دهند و قبض جریمه صادر کنند. 

تهیه، نصب و نگهداری تجهیزات الکترونیکی از قبیل عکسبرداری، فیلم‏برداری و سامانه‏های ماهواره‏ای و نظیر آن برای ثبت تخلف و کنترل عبور و مرور در شهرها، به عهده شهرداری‏ها و در خارج از شهرها به عهده وزرات راه و ترابری بوده که با هماهنگی راهنمایی و رانندگی، ملزم به اجرای این ماده است. 

وظایف این پلیس به اینجا ختم نمی‏شود و ابلاغ قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی و حمل‏ونقل و ارائه نظرات کارشناسی برای حل مسائل و مشکلات منتقله از طریق واحدهای راهنمایی و رانندگی، بررسی مستمر قوانین، مقررات، رویه‏ها و دستورالعمل‏های موجود و ارائه پیشنهادات لازم در زمینه اصلاح آنها، حذف تشریفات زائد، سادگی و یکنواختی امور و بهبود روش‏ها، بررسی نیازمندی‏های ترافیکی و تعیین اقلام مورد نیاز و اولویت‏ها و ارائه پیشنهادات لازم به مبادی ذیربط برای تهیه و تحویل و پیگیری موضوع، تا اخذ نتیجه، جمع‏آوری آمارهای مورد نیاز و تجزیه و تحلیل و نگهداری آنها برای استفاده در تدوین طرح‏ها، روش‏ها، رویه‏ها و دستورالعمل‏های اجرایی و انعکاس آن به مراجع ذیربط برابر دستورالعمل‏های مصوب، بررسی نیازها و انجام هماهنگی‏های لازم در زمینه تأسیس واحدهای اجرایی راهنمایی و رانندگی و امور حمل‏ونقل در سطح کشور و تهیه و تنظیم و اجرای طرح‏های لازم در زمینه جلوگیری و کاهش تصادفات و تخلفات، تسهیل در رفت و آمد وسایط نقلیه، آموزش رانندگان و مهندسی ترافیک، بخشی از وظایف این پلیس را تشکیل می‏دهد. وظیفه‏ای که به استثناد گفته‏های رئیس پلیس راهور، به نظر می‏رسد امسال موفقیت برای اجرای آن (به‏خصوص در بند آخر) به دست آورده‏اند.

● مسؤول رفع خطرات جاده‏ای، در فصل تابستان و شروع تعطیلات کیست؟ 

کشور ما یکی از کشورهای رکورددار مرگ و میر در حوادث جاده‏ای بوده که عواملی مانند استاندارد نبودن جاده‏های بین شهری، یکی از دلایل این رکورد است. این روزها که تب و تاب مسافرت بالا رفته و بر حجم سفرها افزوده شده، تصادفات بیشتری نیز رخ می‏دهد، اتفاقی که سه عامل جاده، نیروی انسانی و خودرو در بروز آن دخیل هستند و با ترمیم جاده‏ها، آموزش نیروی انسانی یا راننده‏ها و البته بالا بردن استاندارد خودروها می‏توان از بروز آن کاست.

جاده‏های کشور با دوری از معیارهای بین‏المللی که ایمنی مسافران را تأمین می‏کند، به عامل مرگ بسیاری از مردم بدل شده که به امید سفر و تفریح، راه را پیش گرفته و قربانی جاده‏ها می‏شوند. در کشور ما، مسؤولیت رسیدگی به راه‏ها، با وزرات راه و شهرسازی است که مسؤول اداره امور حمل‏ونقل زمینی، دریایی و هوایی در محدوده داخلی کشور است.

● آنچه باید هنگام جریمه همراه داشته باشیم

رانندگان موظفند هنگام رانندگی، گواهینامه کارت خودرو، بیمه‏نامه معتبر شخص ثالث و برای خودروهایی که بیش از 5 سال از تولید آنان می‏گذرد، برگه معاینه فنی به‏همراه داشته باشند و در صورت مطالبه مأموران راهنمایی و رانندگی آن را ارائه کنند. مأموران در صورتی مدارک رانندگان را مطالبه می‏کنند که شاهد تخلف راننده باشند یا راننده تحت تعقیب قضایی یا انتظامی باشد. در صورتی که هیچ یک از مدارک فوق به‏همراه راننده نباشد، مأموران می‏توانند تا زمان ارائه مدارک، خودرو را متوقف کنند و در صورتی که یکی از مدارک فوق همراه راننده باشد، مأموران موظفند با ارائه رسید، مدارک راننده را نگه دارند.

اگر در تهران رانندگی می‏کنید، مسئله «طرح ترافیک» را هم از یاد نبرید! ورود به محدوده طرح ترافیک (طرح قدیم و نیز طرح زوج و فرد اتومبیل) تابع ساعات و مقرارت خاصی است که نیاز به دقت و رعایت ویژه دارد. رانندگی آرام و بی‏دغدغه‏ای را برایتان آرزومندیم.