«مجله ماشین» - مدتی است مشکلاتی در دورنمای چرخه حمل و نقل و اینکه رانندگان کامیون و انواع خودروی سنگین با چه چالشهایی در آینده روبهرو خواهند شد مطرح شده است... به زودی در بسیاری از کشورهای جهان بهخصوص اروپا،کمبود اساسی راننده بهوجود خواهد آمد. مثلا رانندگان حرفهای انواع کامیون و کشنده در کشور آلمان، بهگونهای پیوسته در حال کهنسال شدن هستند و تعداد رانندگان جوانی که وارد این عرصه میشوند، به اندازهای نیست که این کسری را جبران کند. حال این سؤال پیش میآید که چرا رانندگان جوان چندان رغبتی برای ورود به این عرصه ندارند و پیامدهای چنین عدم تمایلی روی بخشهای مختلف صنعتی چیست؟ باید دید چه انگیزههایی برای رانندگان حرفهای کامیون در آینده وجود خواهد داشت و انتظارات آنها چگونه خواهد بود؟ برای پاسخ به این ابهامات پروفسور Dirk Lohr از شرکت ZF آلمان مطالعات جامعی داشته است که چکیده ای از آن در پی می آید.
آموزش ناکافی
در میان کارشناسان صنعت، توافق وسیع و جامعی وجود دارد مبنی بر اینکه صنعت بهطور کلی مرتبط با آموزش است. مشکلی که بهگونهای مستقیم روی آموزش تأثیر میگذارد، ساختار سازمانی شرکتهای حمل و نقل است، بهطوریکه براساس آمار موجود، تعداد کارکنان 86 درصد شرکتهای حمل و نقل امروزی آلمان، کمتر از 20 نفر بوده و در طول سال 2013 از هر دو کمپانی و شرکت حمل و نقل بهطور میانگین، فقط یکی از آنها دورههای آموزشی را گذراندهاند.
آنچه که مسلم است اینکه حجم حمل و نقل جادهای در آینده رو به گسترش خواهد گذاشت و بنابراین بهرهگیری از منابع موجود از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود. در آینده رانندگان باید تمرکزشان فراتر از فقط راندن باشد و دیدگاههای جدیدی مورد نیاز است.
هزینهها و تمهیداتی برای استخدام
در بخشهای تخصصی، رانندگان کماکان فعالیتهای مختلفی مانند جابهجایی محصولات و قطعات مونتاژ شده انجام میدهند. خدمه حمل و نقل در آلمان در آینده درآمد بیشتری خواهند داشت و در این مورد کارشناسان متفقالقول هستند. اما دستمزد رانندگان و استخدام رانندگان جوان، چگونه خواهد بود؟
برنامهریزی میتواند تأثیر زیادی روی خدمات حمل و نقل بگذارد. نتایج تحقیقات به عمل آمده از رانندگان که شامل 2200 پرسشنامه از 2200 راننده بود عبارت هستند از: میانگین سن رانندگان کامیون و کشنده در آلمان 47 سال بوده و جالب است بدانید فقط 2 سال پیش این میانگین اندکی کمتر از 46 سال بود. از میان رانندگان مورد پرسش قرار گرفته فقط 13 درصد آنها سنی کمتر از 35 سال داشتند و بنابراین این آمار نشانگر آن است که رانندگان حرفهای در حال پیر شدن هستند.
به موازات این موضوع، نحوه و شرایط اعطای گواهینامههای رانندگی نیز در حال تغییر است و در مجموع فقط 11 درصد گواهینامههای رانندگی انواع کامیون و کشنده مورد پشتیبانی مالی کارفرمایان قرار گرفته، در حالی که این نسبت بعد از سال 2009 بالاتر و حدود 35 درصد بود.
تقسیمبندی رانندگان براساس شخصیت
به منظور تشریح هر چه بهتر انگیزههای رانندگان و علایق آنها در رابطه با آینده حمل و نقل، چهارگونه شخصیتی مختلف، بعد از انجام مصاحبه با آنان توسط کارشناسان صنعتی، تشخیص داده شده که عبارتند از:
- راننده حرفهای یا رانندهای که پیشه اصلی او رانندگی است. Vocational))
- راننده آرمانی یا رانندهای که بیشتر براساس جاهطلبی و یا تمایل رانندگی میکند. Aspirational
- راننده خردمند یا رانندهای که کار را رانندگی با خرد و دوراندیشی انجام میدهد. Rational
- راننده اتفاقی یا رانندهای که مقطعی (بنا به مورد) به کار حمل و نقل میپردازد. Accidental
در جایی که رانندگان گروه اول یا حرفهای بیشترین زمان را به رانندگی میپردازند و ساعتهای رانندگی آنها به مراتب بالاتر از میانگین است، رانندگان گروه سوم پائینتر از میانگین برای رانندگی زمان صرف میکنند. در گروه اول لذت بردن از رانندگی بهعنوان یک انگیزه در بین رانندگان مطرح است اما همین در رانندگان خردمند (گروه سوم)، جایگاه پایینتری دارد. در بررسیهای به عمل آمده از کارآموزان رانندگی بیش از 700 پرسشنامه قابل استناد جمعآوری شد، یعنی تقریباً از هر 10 کارآموز رانندگی در آلمان یکی از آنها در این پرسش و پاسخ شرکت کرد.
عوامل تأثیرگذار روی رانندگان جوان شامل تغییر در ارزشها و گرایش نسل جوان است. امروزه عوامل و پارامترهایی که از نظر نسل جوان ارزش تلقی میشوند بهخصوص در انتخاب حرفه عبارتند از: امنیت شغلی، تعیین دستمزد براساس کارآیی، موقعیتهای شغلی تأثیرگذار، شکل، نوع و نحوه رشد و ارتقاء در دوره شغلی و بالاخره ایجاد تعادل مناسب در سبک زندگی.
چنانچه فقط کارآموزانی را در نظر بگیریم که تمایل به کار در صنعت حمل و نقل دارند که (77 درصد افراد مورد مصاحبه) حدود 70 درصد آنها امیدوار هستند در آینده و پس از اخذ گواهینامه رانندگی، در حمل و نقل محلی مشغول کار شوند. از نقطه نظر کارآموزان رانندگی کامیون و انواع کشنده در آلمان، دلایل اصلی وجود تصویر ضعیف از این حرفه در بازار، ناشی از جنبههای اجتماعی آن بوده و مشخصاً به مواردی که اشاره میکنند عبارتند از ساعات کار که معمولاً مورد پسند افراد خانواده نیست و زمانهای نامناسب و نامنظم فراغت از کار.
در دوره آموزش، نوعی آرمانزدایی و دلسردی در بین کارآموزان بهوجود میآید. 43 درصد رانندگان در مراحل ابتدایی آموزش، آن را جالب و جذاب میدانند اما در سومین سال آموزش، این میزان کاهش پیدا کرده و به 17 درصد میرسد. البته این موضوع میتواند مربوط به سطح استانداردهای آموزشی باشد که توسط کمپانیها ارائه میشود.
اهمیت شخصیت رانندگان کامیون
با ادغام نتایج بهدست آمده، این امکان وجود دارد که بتوان نتیجهگیری مشخصی در مورد آینده با توجه به گونههای مختلف شخصیتی رانندگان بهدست آورد. رانندگان گروه اول به حیات خود ادامه خواهند داد، گرچه نقش آنها روز به روز در صنعت حمل و نقل کمتر خواهد شد چون علاقهمند بیقید و شرط نسبت به این حرفه در میان رانندگان جوان روز به روز کمتر و کمتر میشود.
علاوه بر این، توسعه صنعتی شدن، حرفه رانندگی را برای رانندگان حرفهای کمتر جذاب میکند و حوزه فعالیتی که برای آنها ارجح بوده عبارت است از حمل و نقل بینالمللی، خارج از برنامهریزی که به آن Tramp Trade نیز میگویند که این نحوه حمل کالا در بین رانندگان اروپای شرقی از جذابیت زیادی برخوردار است. در نتیجه پرداخت دستمزد یا همان کرایه حمل در چنین خودروهایی افزایش پیدا میکند. خدمات تخصصی حمل و نقل، نیازمند مهارتها و تجهیزات اضافه بوده که در حوزه رانندگان حرفهای در آینده است.
برای رانندگان گروه دوم (آرمانی) صنعتی شدن جذاب است و آنان میتوانند حوزه فعالیت بهتری داشته باشند، به خصوص در داخل مرزهای آلمان، که مورد تهدید رقبای خارج نیست.
برداشتن موانع حرفهای شدن
از آنجایی که رانندگان گروه سوم به حرفه خود بهعنوان یک کار و حرفه دیگر نگاه میکنند، برای آنها اولویت این است که ساعتهای کاری منظم داشته باشند و بقیه ساعات روز را در خانه و کنار افراد خانواده بگذرانند. اینگونه رانندگان، مشکلی با تعویض وسیله نقلیه ندارند، لذا صنعتی شدن حرفه رانندگی را برای آنها هم جذابتر میکند. بنابراین رانندگان گروه سوم میتوانند مناسبترین گزینه در ایجاد یک شبکه حمل و نقل حتی با برنامه کاری فشرده باشند. این رانندگان برای فورواردرها و شرکتهای حمل و نقل شایسته بوده، بهطوریکه آنها میتوانند با خیال راحت شبکه خود را گسترش دهند، بدون آنکه نیاز به جذب و استفاده از رانندگان گروه اول و دوم داشته باشند.
بنابراین برداشتن هر چه بیشتر موانع، به منظور حرفهای کردن هر چه بیشتر صنعت حمل و نقل اهمیت زیادی دارد، چرا که نه تنها باعث اصلاح برداشت و تعبیر عامل از این حرفه میشود بلکه نگاه به آن را در اجتماع تغییر میدهد. رانندگان گروه چهارم که به اجبار یا به طور مقطعی به این حرفه روی آوردهاند، در هنگام استخدام نمیتوانند گزینه خوبی بهخصوص در زمینه توسعه دادن باشند، چرا که غیرقابل پیشبینی هستند. آنان بیشتر به دنبال اشتغال پایدار و امنیت شغلی هستند، تا موارد دیگر.
خدمات ترانسپورت در اروپا
در نمودار حجم بار جابهجا شده در سال 2010 و پیشبینی حجم جابهجایی در سال 2030 به نمایش در آمده که در قسمت بالا که حمل و نقل جادهای است، میزان آن در سال 2010 بالغ بر 959/1 میلیارد تن کیلومتر بوده که پیشبینی میشود در سال 2030 به 2824 میلیارد تن کیلومتر برسد.
در قسمت میانی که حمل و نقل ریلی است، میزان آن در سال 2010 بالغ بر 426 میلیارد تن کیلومتر بوده که پیشبینی میشود در سال 2030 به 466 میلیارد تن کیلومتر برسد.
در قسمت پائین که حمل و نقل دریایی است، میزان آن در سال 2010 بالغ بر 300 میلیارد تن کیلومتر بوده که پیشبینی میشود در سال 2030 به 355 میلیارد تن کیلومتر برسد.
40 درصد رانندگان امروزی کامیون در کشور آلمان، طی 10 سال آینده بازنشسته میشوند.