«خبرماشین» - شاید برای برخی از خریداران این اتفاق افتاده باشد که پس از معامله متوجه معایبی مانند رنگ شدگی، تعویض ارکان اصلی، چپی بودن و یا کم کردن کیلومتر خودرو شوند؛ در این موقعیت روش پیگیری حقوقی چگونه است؟
محمدعلی شبیری - کارشناس ارشد حقوق جرم و جزا - در انجام معاملات گاهی یکی از طرفین اعمال فریبنده و نیرنگ آمیز انجام می دهد تا موفق به فروش کالای معیوب خود شود. در این حالت خریدار می تواند پس از انجام معامله و آگاهی از عیوب کالای خریداری شده به استناد ماده 438 و 439 قانون مدنی نسبت به فسخ قرارداد اقدام نماید.
ماده ۴۳۸ قانون مدنی این‌گونه تعریف شده است: «تدلیس عبارت است از عملیاتی که موجب فریب طرف معامله شود»؛ حقوقدانان نیز آن را بدین شکل تعریف کرده‌اند که تدلیس نیرنگی نامتعارف است که از سوی یکی از دو طرف معامله، یا با آگاهی و دستیاری او، به‌منظور گمراه ساختن طرف دیگر به‌کار می‌رود و او را به معامله‌ای برمی‌انگیزد که در صورت آگاه بودن از واقع به آن رضا نمی‌داد؛ به عبارت دیگر اگر طرف معامله می‌دانست که به‌طور مثال مورد معامله دارای این حسن نبوده و یا دارای این عیب است، اقدام به انجام معامله نمی‌کرد. در نتیجه برای به وقوع پیوستن تدلیس دو شرط لازم است: انجام عملیات (اعم از گفتار یا فعل) و فریب دادن.
باید توجه داشت که جهت اثربخش بودن تدلیس این شرط لازم است که عملیات فریب‌دهنده باید پیش از انجام معامله باشد تا طرف دیگر را اغوا و رغبت به انجام معامله را ایجاد کند؛ در واقع به‌جهت این رغبت طرف معامله به سرگرفتن آن رضا دهد.
حال گاهی فروشنده در متن قرارداد تمامی خیارات را اسقاط می کند (شرط اسقاط کافه خیارات). در این حالت نیز برخی از حقوق دانان معتقدند تا زمانی که فردی از موارد حق خود اطلاع نداشته باشد، نمی‌تواند آن را اسقاط کند چراکه ممکن است در صورت آگاهی راضی به این موضوع نشود. اما پیشنهاد می شود در هنگام عقد قرارداد خیار تدلیس استثنا شود.
شایسته است قبل از انجام معامله، خودرو دقیق به رویت کارشناس خبره برسد اما اگر باز هم پس از خرید خودرو متوجه عیوبی مانند رنگ شدگی، تعویض ارکان اصلی، چپی بودن و یا کم کردن کیلومتر شدید بلافاصله با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ضمن ارسال اظهارنامه مراتب فسخ معامله را به فروشنده اعلام نمایید. سپس دادخواست فسخ به استناد خیار تدلیس تنظیم و مراحل بعدی شامل اخذ نظریه کارشناس و تامین دلیل از طریق دادگاه محل خود پیگیری شود.