خواب عمیق بازار خودرو / چرا مردم خودرو نمی خرند

بازار خودرو ایران این روزها در خوابی عمیق فرو رفته است، آنقدر عمیق که بیدار کردنش کار هر کسی نیست و این ماجرا، نگرانی هایی جدی را برای اهالی "جاده مخصوص" به وجود آورده است.

به روایت نمایشگاهداران خودرو، در حال حاضر رکودی شاید بی سابقه بر بازار حاکم است و مشتریان تمایلی به خرید ندارند و بعید به نظر می رسد به این زودی ها نظرشان برگردد و با بازار خودرو آشتی کنند. 

برخی از نمایشگاداران می گویند، "ما قبلا منتظر یک تعطیلی بودیم تا کمی استراحت کرده و به حساب و کتاب مان برسیم، اما حالا باید چشم به در بدوزیم تا شاید مشتری از راه برسد و خودرویی بخرد." در باب اینکه چرا بازار خودرو ایران به این حال و روز افتاده، دلایل مختلفی از سوی کارشناسان مطرح می شود و در این بین، سه فاکتور اصلی "بالا بودن قیمت خودرو"، "کاهش قدرت خرید" و "خوشبینی مشتریان به کاهش قیمت و همچنین ورود محصولات جدید به بازار کشور"، بیش از سایر عوامل، اثرگذار بوده اند.

البته کارشناسان معتقدند نباید از نقش شورای رقابت نیز در رکود فعلی بازار خودرو غافل شد، چه آنکه این شورا نیز با اعلام نکردن قیمت جدید خودروها، به نوعی بازار را بلاتکلیف نگه داشته و مشتریان را سرگردان و معطل خود کرده است. 

"خودروهای ارزانی که گرانند در بین دلایلی که برای رکود بازار خودرو مطرح می شود، "بالا بودن قیمت" از اهمیت ویژه تری برخوردار است، چه آنکه حتی ارزان ترین خودروها نیز برای بسیاری از مشتریان ایرانی، گران به حساب می آیند. 

تا همین سه سال پیش، خودرویی مانند پراید (ارزانترین خودرو داخلی) قیمتی کمتر از 10 میلیون تومان داشت، اما همان زمان نیز مشتریان به این قیمت اعتراض داشته و آن را گران می دانستند و این در شرایطی است که حالا پراید از مرز 20 میلیون تومان هم رد شده  و خریدنش برای خیلی ها  به رویا می ماند. 

نه فقط پراید، بلکه خودروهای دیگر داخلی مانند پژو 206 و 405 و صد البته محصولات مونتاژی چینی نیز طی سه سال گذشته با افزایش قیمت شدیدی روبرو شده اند و حالا دیگر برای بخش بزرگی از مشتریان بازار، چیزی به اسم خودرو ارزان وجود نداشته و قابل لمس نیست. 

به اعتقاد کارشناسان، بالا رفتن قیمت خودروهای داخلی (منطقی یا غیر منطقی)، دست مشتریان زیای را از بازار کوتاه کرده و حتی اگر فرض کنیم قیمت های فعلی منطقی و مطابق با هزینه های تولید بالا رفته اند، باز هم خیلی ها توان خرید آنها را ندارند. 

این موضوع از پایین آمدن قدرت مالی ایرانی ها سرچشمه می گیرد، چه آنکه طی سال های گذشته، به دلایلی از جمله کاهش ارزش پول ملی و تورم فزاینده، توان خرید بسیاری از مشتریان افت کرد و کار به جایی رسید که حتی ارزانترین خودروها نیز برای آنها گران شد. 

شاید برخی معتقد باشند خودروهای 20 تا 30 میلیونی داخلی، مشابه خارجی (به لحاظ قیمت) ندارند و کیفیت شان متناسب با قیمت آنهاست، اما حتی اگر این ادعا را هم بپذیریم، قدرت خرید پایین بخشی از مشتریان، اجازه قدم گذاشتن شان به بازار خودرو را نمی دهد. 

از همین رو، این دسته از مشتریان  به ناچار صبر پیشه کرده و چشم به آینده دوخته اند تا شاید روزی خودرو ارزانی تولید و یا وارد شود. این در حالی است که نه خودروسازان و نه کارشناسان، هیچ شانسی برای این دسته از مشتریان قائل نبوده و "خودرو ارزان" (زیر 10 تا یا 15 میلیون تومان) را رویایی تعبیر نشدنی می دانند.

"امید به آینده؛ واهی یا واقعی؟ اما شاید موضوعی که این روزها بیش از هر مسئله دیگری به رکود بازار خودرو کشور دامن زده، خوشبینی محض ایرانی ها به آینده بازار است. این خوشبینی، ریشه ای حدودا یک سال و نیمه دارد و پس از توافق هسته ای ژنو، در میان نه فقط مشتریان بازار خودرو، که در بین بخش بزرگی از جامعه ایران به وجود آمد. 

توافق های هسته ای که میان ایران و کشورهای گروه 1+5 در ژنو، لوزان و به خصوص در وین رخ داد، ایرانی ها از دو جهت امیدوار کرد؛ اول اینکه قیمت کالاها به دلیل لغو تحریم، پایین می آید و دوم آنکه کالاهای جدید و به روز دنیا وارد کشور خواهند شد. 

در این بین، بخشی از مشتریان بازار خودرو نیز مستثنی نبودند و آنها نیز به هوای آنکه قرار است قیمت خودرو بشکند و محصولاتی جدید و با کیفیت و دارای قیمت مناسب روانه بازار کشور شوند، خرید خودرو را تحریم کردند تا مبادا ضرر کرده باشند.  

به عبارت بهتر، مشتریان معتقدند حالا که قرار است خودرو ارزان شود و محصولات جدید بیایند، پس بهتر است دست نگه داشته و برای خرید عجله نکنند. به عبارت بهتر، این دسته از مشتریان با وجود آنکه توان مالی لازم را دارند، اما خرید خودرو در این شرایط را ریسک دانسته و می خواهند آنقدر صبر کنند، تا در بهترین زمان ممکن خودرو بخرند.

این در حالی است که خودروسازان رسما اعلام کرده اند برنامه ای برای کاهش قیمت محصولات خود ندارند و هزینه های تولید اصلا چنین اجازه ای را به آنها نمی دهد. همچنین کارشناسان بر این باورند که حضور خودروسازان بزرگ دنیا در ایران و تولید و یا ورود خودروهای به روز و دارای قیمت و کیفیت مناسب به کشور، پروسه ای زمان بر به شمار می رود و شاید دو سال به طول بکشد. 

به گفته آنها، از طرفی مشخص نیست خودروهای آینده بازار ایران دارای قیمت مناسبی برای مشتریان باشند، به نحوی که حتی اگر امثال فولکس واگن و فیات و سیتروئن و بنز و... هم به ایران بیایند و خودرو تولید کنند، شاید قیمت محصولات آنها نتواند بخش بزرگی از مشتریان داخلی را راضی کرده و شرایط را برای خودرودار شدن شان فراهم کند.

منبع: باشگاه خبرنگاران