رشد قیمت خودرو شرایطی را فراهم کرده تا بازهم بحث قدیمی آنالیز قیمت خودرو مطرخ شود. چندی پیش یکی از کارشناسان قیمت تمام شده پراید را تنها ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان برآورد کرده بود. گفته های او با واکنش جدی سایپا مواجه شد و حتی این خودروسازی اعلام کرد از نویسنده مطلب شکایت رسمی می کند. در حال حاضر تنها « آنالیزی که از قیمت خودرو وجود دارد به آمارهایی مربوط است که از سوی خودروسازان ارائه می شود. براین اساس قیمت خودروها حداقل در سال ۹۲ به صورت مشخصی تابعی از واردات بوده است. به همین جهت خودروسازان ادعا می کنند با توجه به افزایش هزینه های واردات چاره ای به غیر از افزایش قیمت ها ندارند.
آنالیز قیمتی نشان می دهد برای تولید خودروی تیبا با فرمان هیدرولیک و بدون کیسه هوا به طور متوسط ۲۴۰ هزار تومان صرف مواد پلیمری، ۱۲۴ هزار تومان هزینه مواد فولادی، ۲۰۰ هزار تومان هزینه لاستیک، ۱۳۰ هزار تومان هزینه مس، ۱۴۰ هزار تومان هزینه آلومینیوم، ۱۷۰ هزار تومان هزینه چدن و ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان هزینه قطعات می شود. در این نالیز قیمتی ۱۶ درصد هزینه کل تولید خودرو برای قطعه سازان صرف می شود. نجفی منش در این مورد هم می گوید:« قطعه سازان هزینه تمام شده را براساس آنالیز دقیق پرداخت می کنند. یعنی برای ساخت یک قطعه به انواع واردات وهزینه های جانبی نیاز است. در نتیجه خیلی عجیب نیست که قیمت ها افزایش پیدا کند.» در صورتی که هزینه های عوراض به جمع نهایی قیمت خودرو افزوده نشود و همچنین سود خودروسازان نیز در این مرحله مورد محاسبه قرار نگیرد، قیمت این خودرو به ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان ( براساس آنالیز سال ۹۲) می رسد. براین اساس قیمت واقعی تولید تیبا تنها معادل ۲۶ درصد قیمت عرضه این نوع خودرو است. به گفته خودروسازان در مرحله بعدی قیمت گذاری هزینه های جانبی مانند عوارض به قیمت ها افزوده می شود که در نهایت بهای خودرو را تا سقف ۲۱ میلیون تومان افزایش می دهد. براین اساس به قیمت تمام شده خودرو ۳۰ درصد برای هزینه های ارزی و ۳۵ درصد هم برای توزیع و فروش افزوده می شود. ادعای خودروسازان نشان می دهد که آنها برروی هر خودروی تولیدی تنها ۲.۵ درصد سود محاسبه می کنند. در صورتی که این محاسبات مورد تایید قرار گیرد، هزینه تمام شده خودرو در کارخانه به عدد ۲۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می رسد. در این محاسبات ۱۰ درصد قیمت خودرو به هزینه مالیات، عوارض، شماره گذاری، پست و بیمه مربوط است. در مورد عوارضی که خودروسازان پرداخت می کنند، شایعات بسیاری وجود دارد که طی تمامی سال های گذشته توضیحی در مورد آنها ارائه نشده است.
خودروسازان برای تولید محصول خود به این شیوه از ارز مبادله ای استفاده می کنند. در صورتی که آنها ارز مورد نیازشان را از بازار آزاد تامین کنند به طور متوسط ۵ میلیون تومان به قیمت خودرو افزوده می شود. برخی نمایندگان مجلس و حتی اعضای کمیته تحقیق و تفحص از خودروسازان اعتقاد دارند که ایران خودرو و سایپا طی سال های گذشته از دولت ارز مبادله ای گرفته اند ولی بهای تمام شده خودرو را براساس ارز بازار آزاد محاسبه کرده اند. در این صورت میزان سود خودروسازان از ۲.۵ درصد تا ۶ درصد افزایش می یابد.
بررسی آنالیز قیمتی پراید که مربوط به سال ۹۲ است، نیز نشان می دهد که خودروسازان برای تولید انواع خودروها همین قواعد را رعایت می کنند. قیمت متوسط پراید در بازار بین ۱۸ تا ۲۰ میلیون تومان در نوسان است. کارخانه اعلام کرده است که ۱۱ میلیون تومان از قیمت تمام شده پراید مربوط به هزینه تمام شده مواد اولیه است.
۲۷۰ هزار تومان مواد پلیمری، یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان ورق و انوع فولاد، ۲۶۰ هزار تومان لاستیک، ۱۱۰ هزار تومان مس، ۱۸۰ هزار تومان آلومینیوم، ۱۴۰ هزار تومان چدن و حدود ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان سایر مواد اولیه به کار رفته در تولید این خودرو به اضافه هزینه‌های تولید شرکتهای قطعه‌ساز و همچنین حدود ۱۶۰۰ دلار ارزبری برای واردات قطعات خاص هزینه تمام شده پراید را تشکیل می دهد.
در صورتی که عوارض بعدی به قیمت پراید افزوده نشود، بهای تمام شده این محصول به ۱۱ میلیون تومان می رسد. همچنین با احتساب هزینه‌های تولید و مونتاژ در شرکت خودروساز، هزینه‌های فروش و خدمات پس از فروش، هزینه‌های مالی، مالیات، عوارض، هزینه‌های شماره‌گذاری و هزینه‌های پست و بیمه در نهایت قیمت تمام شده تولید یک دستگاه پراید به حدود ۱۹ میلیون و هفتصد هزار تومان می رسد. همین نوع خودرو هم در بازار به بهای بالاتر از ۲۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به فروش می رسد.
بخش مهمی از قیمت خودرو مربوط به هزینه های پرداختی از سوی خودروسازان برای عوارض های مختلف است.
منبع: خبرآنلاین