«خبرماشین» - بازار خودرو در سال‌های اخیر با مشکلات متعددی مانند قیمت‌گذاری دستوری، اختلاف قیمت کارخانه و بازار، و حضور گسترده واسطه‌ها مواجه بوده است. در این میان، عرضه خودرو در بورس کالا به‌عنوان یکی از راهکارهای جدید برای ایجاد شفافیت و حذف رانت مطرح شده است. در این گزارش، با تعدادی از کارشناسان حوزه خودرو و اقتصاد گفت‌وگو کرده‌ایم تا مزایا و چالش‌های این روش را بررسی کنیم.
شفافیت و عدالت در کشف قیمت
یکی از دلایل اصلی عرضه خودرو در بورس کالا، ایجاد شفافیت در قیمت‌گذاری است. این موضوع تا چه حد می‌تواند مؤثر باشد؟
دکتر علی رضایی، کارشناس بازار سرمایه:عرضه خودرو در بورس کالا باعث می‌شود که قیمت‌ها به‌صورت شفاف و بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین شود. در این روش، برخلاف سیستم سنتی، هیچ واسطه‌ای در تعیین قیمت دخالت ندارد و همه معاملات در بستری کاملاً شفاف و قانونی انجام می‌شود. این شفافیت نه‌تنها از ایجاد رانت جلوگیری می‌کند، بلکه اعتماد مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان را نیز جلب می‌کند.
آیا این شفافیت به مصرف‌کنندگان واقعی نیز کمک می‌کند؟
رضایی: قطعاً. در بورس کالا، مصرف‌کننده می‌تواند از قیمت واقعی خودرو مطلع شود و به‌جای پرداخت هزینه‌های اضافه به واسطه‌ها، خودرو را با قیمتی نزدیک به ارزش واقعی خریداری کند. این روش به حذف تقاضای کاذب نیز کمک می‌کند، چرا که خرید خودرو برای سودآوری واسطه‌ها دیگر جذاب نخواهد بود.
حذف واسطه‌ها و کاهش فساد
یکی از مشکلات اساسی بازار خودرو، حضور گسترده دلالان و واسطه‌هاست. آیا بورس کالا می‌تواند این مشکل را حل کند؟
مهندس مهدی خسروی، تحلیلگر صنعت خودرو: بله، یکی از مهم‌ترین مزایای عرضه خودرو در بورس کالا، حذف واسطه‌هاست. در سیستم‌های سنتی، اختلاف قیمت کارخانه و بازار آزاد انگیزه‌ای برای فعالیت‌های سوداگرانه ایجاد می‌کرد. اما در بورس کالا، تمام معاملات در بستری شفاف انجام می‌شود و واسطه‌ها عملاً از چرخه خرید و فروش حذف می‌شوند.
این موضوع چه تأثیری بر کاهش فساد در بازار دارد؟
خسروی: با حذف واسطه‌ها، مسیرهای غیرشفاف و غیرقانونی برای خرید و فروش خودرو مسدود می‌شود. علاوه بر این، درآمد حاصل از فروش خودرو در بورس به تولیدکنندگان بازمی‌گردد و می‌تواند به سرمایه‌گذاری مجدد در صنعت خودرو کمک کند.
تسهیل دسترسی مصرف‌کنندگان واقعی
آیا عرضه خودرو در بورس کالا می‌تواند دسترسی مصرف‌کنندگان واقعی را به خودرو آسان‌تر کند؟
دکتر ناصر ملکی، اقتصاددان: یکی از اهداف اصلی بورس کالا، ایجاد دسترسی آسان و عادلانه برای مصرف‌کنندگان واقعی است. در این روش، افراد می‌توانند با ثبت‌نام در سامانه‌های مربوطه و شرکت در فرایند شفاف خرید، خودرو را بدون نیاز به واسطه و به قیمت واقعی خریداری کنند.
آیا این روش برای تمام اقشار جامعه قابل استفاده است؟
ملکی: بله، با توجه به روند ساده خرید در بورس کالا و حذف فرآیندهای پیچیده، این روش برای تمامی اقشار جامعه قابل دسترس است. البته باید زیرساخت‌های لازم برای آموزش و آگاهی مردم از این فرآیند فراهم شود تا تمامی افراد بتوانند از مزایای آن بهره‌مند شوند.
ثبات در بازار و کاهش نوسانات قیمتی
یکی از مشکلات اساسی بازار خودرو، نوسانات شدید قیمتی است. بورس کالا چه تأثیری بر این موضوع دارد؟
دکتر زهرا افشاری، استاد اقتصاد: نوسانات قیمتی در بازار خودرو معمولاً به‌دلیل عدم شفافیت در معاملات و حضور واسطه‌هاست. بورس کالا با ایجاد یک بستر شفاف و قانونمند، از ایجاد تقاضای کاذب جلوگیری می‌کند و قیمت‌ها را در سطحی معقول نگه می‌دارد. این ثبات قیمتی نه‌تنها به نفع مصرف‌کنندگان، بلکه به نفع تولیدکنندگان نیز خواهد بود، چرا که می‌توانند با اطمینان بیشتری برنامه‌ریزی کنند.
چالش‌ها و الزامات اجرایی
آیا اجرای این طرح با چالش‌هایی نیز مواجه است؟
مهندس خسروی: قطعاً. یکی از چالش‌های اصلی، مقاومت واسطه‌ها و دلالان در برابر این روش است. علاوه بر این، زیرساخت‌های فناوری و شفافیت اطلاعات باید به‌طور کامل فراهم شود تا از بروز هرگونه مشکل جلوگیری شود. همچنین، نیاز به اطلاع‌رسانی گسترده به مردم وجود دارد تا با فرآیند خرید در بورس کالا آشنا شوند.
آیا می‌توان گفت بورس کالا تنها راه‌حل مشکلات بازار خودروست؟
ملکی: نه به‌طور کامل. بورس کالا ابزاری مؤثر است، اما در کنار آن باید سایر اصلاحات ساختاری، مانند افزایش تولید خودرو و بهبود کیفیت، نیز مورد توجه قرار گیرد.
نتیجه‌گیری
گفت‌وگو با کارشناسان نشان می‌دهد که عرضه خودرو در بورس کالا می‌تواند راه‌حلی عملی برای بسیاری از مشکلات بازار خودرو، از جمله عدم شفافیت، حضور واسطه‌ها و نوسانات قیمتی باشد. با این حال، موفقیت این طرح نیازمند اجرای دقیق، اطلاع‌رسانی گسترده و تقویت زیرساخت‌های مرتبط است. اگر این الزامات به‌درستی اجرا شوند، می‌توان امیدوار بود که بورس کالا نقش مهمی در بهبود بازار خودرو و حمایت از مصرف‌کنندگان واقعی ایفا کند.