آیا در تصادفات رانندگی، فقط خودروسازان مقصر هستند؟

چندی پیش و پس از اظهار نظر یکی از بالاترین رده های مسئول و فرماندهی در پلیس راهور، در خصوص کیفیت نامطلوب خودروها و آمار سرسام آور تلفات جاده ای و عدم استاندارد لازم برای خودروهای تولید شده روندی شکل گرفت که در آن علاوه بر خودروسازان و مسئولین سازمان استاندارد، حتی کار به رده های بالاتر و وزارت و مجلس محترم نیز کشیده شد.
اتهام زنی و دفاع از عملکرد در گروه ها و رده های مختلف و مربوطه نیز آغاز شد. جدای از آنکه در بیشتر مصاحبه ها و سخنرانی ها، فرافکنی و استفاده از آمار و اطلاعات نادرست به چشم می خورد! نکته ای که بسیار قابل توجه بود، عدم اعتراف مسئولین به سهم اشتباه خود و پذیرفتن خطای سازمان و یا گروه مربوطه در این معضل اجتماعی قابل تامل است.
در حال حاضر بزرگراه ها و جاده ها با اصول و استاندارد لازم می سازند؛ اگر کوچک ترین نقصی در این راه ها باشد، تصادف رخ می دهد که در بسیاری از وقایع، «غیر استاندارد بودن جاده ها» از عوامل اصلی تصادفات عنوان می شود. سیل، طوفان، ریزش کوه، ریزش بهمن، یخبندان و ... از عوامل وقوع تصادفات است که غیره منتظره پیش می آید، بنابراین ابتدا می باید در ساخت جاده ها این امور در نظر گرفته شود. البته می باید عبور حیوانات وحشی، اهلی و نشست زمین را هم به کاستی ها اضافه کرد.
بی تردید اصلاح وضعیت جاده ها و کیفیت خودرو‌ها سهم بسزایی در کاهش قربانیان سوانح خواهد داشت، اما وقتی سالانه ۲۰ درصد قربانیان (حدود ۴۰۰۰ قربانی) را عابران پیاده و ۲۰ درصد (حدود ۴۰۰۰ قربانی) را موتورسواران شامل می شوند که رقم بسیار بالایی است، و بسیاری از خودرو‌ها نیز صرفا در اثر سرعت غیر مجاز و رعایت نکردن اصول ایمنی شخصی دچار سانحه می شوند؛ به نظر می رسد اصلاح رفتار شهروندان و تمرکز نظارت پلیس بر این بخش نیز می تواند به سرعت، تعداد قربانیان سوانح را کاهش دهد و این دستاورد مهم بیش از آنکه نیاز به سرمایه گذاری سنگین داشته باشد، نیازمند استراتژی مناسب در سیاستگذاری کلان عبور و مرور است. در این مسیر، مطالعه کشور‌های موفق در کنترل سوانح جاده ای بسیار حائز اهمیت است. قطعا اصلاح وضع موجود که از پیچیدگی های فراوانی نیز برخوردار است، نیازمند توجه ویژه به قوانین، همکاری نهاد‌های بالادستی و سازمان های سیاستگذاری و اجرایی متعدد است.
درصد بالایی از سوانح جاده‌ای به دلیل نبود تابلوهای مناسب در جاده‌ها و علائم راهنمایی و رانندگی است. به عنوان مثال در کشور‌های پیشرفته اگر جاده فرعی به جاده اصلی منتهی شود از فاصله‌ هزار متری منتهی به جاده فرعی تابلوهایی برای آگاهی راننده وجود دارد که این تابلو‌ها در فاصله 500 و 200 متری جاده فرعی نیز وجود دارد اما متاسفانه در کشور ما این‌گونه نیست. در کشور ما تابلوهای راهنمایی و رانندگی بلافاصله سر پیچ و انحراف جاده نصب شده‌اند که راننده مجبور است که عکس‌العملی ناگهانی نشان دهد و همین موضوع خود منجر به بروز سوانح می‌شود.
یک راننده خواب آلود یا کسانی که هنگام رانندگی، با تلفن همراه صحبت می کنند قادر نخواهند بود در یک لحظه به دوکار مهم فکر و عمل کنند، لذا همان می شود که همه روزه شاهد آن هستیم. برخی از رانندگان نیز بر اثر شتاب و عجله، بدون توجه به موقعیت زمان و مکان، آن چنان تند می رانند که قادر به کنترل به موقع خودرو  نمی شوند. 
خطای انسانی تنها به "بی‌احتیاطی یا تخلف راننده از مقررات راهنمایی و رانندگی" محدود نمی‌شود. خوردن، آشامیدن و صحبت با تلفن همراه نیز از اشتباهات بسیار خطرناک و حتی مهلک در رانندگی است، چرا که تمرکز و دقت راننده را به شدت کاهش می‌دهد. از طرفی تصادفات رانندگی هنگامی رخ می‌دهند که قوانین فیزیک بر مهارت راننده در کنترل خودرو غلبه کند.
در تصادفات رانندگی نباید از نقش عابر پیاده به راحتی چشم پوشی کرد. زیرا برخی از عابران پیاده در شرایط مختلف رفتارهای پرخطری از خود بروز می دهند؛ به عنوان نمونه به جای عبور از خط عابر پیاده و پل های مخصوص عابران، از وسط خیابان رد می شوند و با این کار می توانند حادثه ساز شوند. عوامل انسانی به تنهایی نمی توانند دلیلی برای وقوع سوانح جاده یی باشد. نباید فراموش کرد که استاندارد خودروهای تولید داخل و برخی از خودروهای وارداتی در سطح پایینی قرار دارند و تا زمانی که این نقص های فنی برطرف نشود نمی توان انتظار داشت که حوادث رانندگی کاهش پیدا کند. هر چند که در سال های گذشته طرح هایی برای جایگزین کردن خودروهای فرسوده در کشور اجرا شد ولی مشاهده می شود هنوز برخی از خودروهای ناوگان حمل و نقل جاده یی فرسوده است.
حوادث جاده ای و خسارت های ناشی از آن یک موضوع ملی است که باید با نگاهی خاص به آن توجه شود زیرا ادامه ی این روند افزون بر اینکه موجب مرگ یا معلولیت افراد زیادی در جامعه می شود، هزینه های اجتماعی و اقتصادی فراوانی برای کشور دارد.
یکی از مهمترین راهکارها برای کاهش تلفات جاده یی بالابردن فرهنگ رانندگی در کشور است؛ یکی از مهمترین راهکارها برای بالا بردن فرهنگ رانندگی در جامعه، فرهنگ سازی در کنار اعمال قانون است؛ زیرا تنها فرهنگ سازی نمی تواند رفتار غلط برخی از افراد را اصلاح کند و لازم است از طریق اعمال قانون نیز فرد را وادار به رفتارهای منطقی در رانندگی کرد.
یکی از این متغیرها بالا بردن سطح استاندارد خودروهای کشور است تا زمانی که خودروهایی که شرکت های ماشین سازی به مردم تحویل می دهند از استانداردهای مهم جهانی برخوردار نباشند نمی توان انتظار داشت که شاهد کاهش نرخ سانحه های جاده یی باشیم. در کنار افزایش استاندارد خودروها ضروری است که افزایش کیفیت راه های کشور نیز در دستور کار قرار بگیرد.