سایپا چگونه تحریم ها را به فرصت تبدیل کرده است؟

هم‌اکنون صنعت خودروی روسیه به علت تحریم‌های جنگ اوکراین، با چالش جدی تأمین قطعات خودرو مواجه است؛ به دلیل عدم توانائی در تامین قطعات ناشی از تحریم‌هایی که چند ماه پیش علیه این کشور اعمال شد، ترمز ضد قفل و کیسه‌های ایمنی هوا را از محصولات خود حذف کرد.
وابستگی زیاد صنعت خودرو و حضور پررنگ کشورهای غربی در بازار روسیه موجب شد تا با اعمال این تحریم‌ها صنعت و بازار خودرو این کشور دچار بحران جدی شود. اثر تحریم‌ها بر صنعت خودرو  تا حدی است که دولت روسیه طبق فرمان شماره 855 خود به خودروسازان اجازه می‌دهد تا خودروهایی بدون کیسه ایمنی هوا، ترمز ABS، ESP و با استانداردهای آلایندگی اگزوز در سال 1988 تولید کنند. هم‌اکنون آمارها نشان می‌دهند که تولید خودروهای سواری در روسیه در 4 ماهه اول سال 2022 نسبت به سال گذشته با کاهش 47.4 درصدی به 262.3 هزار دستگاه رسیده است.
این در حالی است که با وجود اعمال شدیدترین تحریم ها علیه کشورمان به مدت طولانی که یکی از مقاصد اصلی آن صنعت خودروسازی بوده است، استانداردهای 85گانه کماکان برای خودروهای تولید داخل اجرا می‌شود و حتی برخی از محصولات داخلی به سامانه‌های جدیدتر مانند کنترل پایداری و ورود بدون کلید مجهز شده‌اند.
در تحریم‌های اولیه پیش از اعلام محدودیت‌های بین‌المللی علیه صنعت خودرو کشور، شرکت پژو فرانسه به‌عنوان قدرترین و پرسابقه‌ترین شریک خودروسازی، به واسطه شریک آمریکایی خود به سرعت ایران را ترک کرد و به دنبال آن دیگر شرکای اروپایی و آسیایی (به‌جز رنو) نیز با تبعیت از تحریم‌های آمریکا علیه ایران، از خودروسازی کشورمان خارج شدند.
در تحریم‌های ثانویه نیز شرکای زنجیره خودروسازی به سرعت از ایران خارج شدند با این تفاوت که چینی‌ها نیز شرکای اروپایی و آسیایی را همراهی کردند. آنچه مشخص است در تحریم سال‌های ۹۲-۹۱ چینی‌ها به سرعت جایگزین آسیایی‌ها و اروپایی‌ها شدند و به واسطه خودروسازان این کشور، خطوط تولید خودرو در ایران همچنان به تولید ادامه داد. با این حال به‌دلیل شدت تحریم‌های ثانویه و گسترش منافذ تحریمی، چینی‌ها هم مجبور به ترک ایران شدند. اما نبود قطعه در خطوط تولید به واسطه اعمال تحریم‌ها بزرگترین چالش صنعت خودروی کشورمان در دو دوره محدودیت‌های بین‌المللی بوده است.
مشکلات از جایی آغاز شد که به دلیل نبود قطعه برخی از خطوط تولیدی متوقف یا با کمترین تیراژ به‌کار خود ادامه می‌دادند.افت تولید از یک‌سو بازار خودرو را ملتهب و از سوی دیگر خودروسازان را با کمبود نقدینگی مواجه کرد.بر این اساس برای جایگزینی قطعات وارداتی، نهضت داخلی‌سازی در دستور کار سیاست‌گذار خودرویی قرار گرفت. به این ترتیب سیاست‌گذار خودرویی کشور برای ساخت این قطعات اقدام به مشارکت با شرکت‌های دانش بنیان و نهادی نظامی کرده است.
عدم پایبندی شرکای خارجی به تعهدات داده شده و خروج آنها از کشور باعث شد تا شاهد نارضایتی‌های مردم در مورد تحویل خودروهای پیش فروش شده باشیم و در شرایطی که شرکت‌های خودروساز خارجی ایران را ترک کردند مدیران خودروساز از جمله سایپا تلاش کردند و خط تولید را سرپا نگه داشتند.
برای برون رفت از مشکلات عنوان شده، مجموعه سایپا با نگاه به داخل از دانش و توان مهندسان ایرانی بهره گرفت و با برنامه ریزی دقیق توانست ضمن حذف پراید به عنوان یک خودروی با فناوری قدیمی از خطوط تولید و افزایش تولید سایر محصولات، خودروهای جدید و مدرن‌تر را به بازار معرفی کند.
مدیران این شرکت با تحقیق و توسعه و بهره‌گیری از دانش داخلی و توان مهندسین کشور به نوآوری در تولید خودروهای باکیفیت و بومی‌سازی قطعات خودرو اقدام کردند که این خود نیز قابل تحسین است. خودروی شاهین و دیگر خودروهای باکیفیت این شرکت  نمونه هایی از این اقدامات هستند که قابل رقابت با خودروهای مشابه خارجی مثل سراتو هستند.
با وجود شرایط سخت تحریمی و کرونایی، سایپا موفق شد در دو سال گذشته، تعداد تعهدات معوق این گروه خودروسازی را از ۳۰۰ هزار دستگاه، در شهریورماه گذشته به صفر برساند. در حالی که تحریم و کرونا شرایط بسیار سختی را فراهم آورده است اما شرایط تولید و عرضه محصولات گروه خودروسازی سایپا از سه سال پیش که نه کرونا بود و نه تحریم، بهتر شده است.